دوره 44، شماره 1 - ( بهار 1402 )                   جلد 44 شماره 1 صفحات 167-144 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rostami M, Javanmardzadeh A, Saed Mocheshi A. Spatiotemporal Distribution Analysis of the Iron Age Settlements of the Township of Divandarreh Using a Geographic Information System (GIS). Athar 2023; 44 (1) :144-167
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1266-fa.html
رستمی مژگان، جوانمردزاده اردشیر، ساعدموچشی امیر. تحلیل توزیع زمانی- مکانی الگوهای استقرار سکونتگاه‌های عصر آهن شهرستان دیواندره با استفاده سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه علمی اثر. 1402; 44 (1) :144-167

URL: http://athar.richt.ir/article-2-1266-fa.html

تحلیل توزیع زمانی- مکانی الگوهای استقرار سکونتگاه‌های عصر آهن شهرستان دیواندره با استفاده سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
مژگان رستمی1، اردشیر جوانمردزاده2، امیر ساعدموچشی3
1- دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران ، mozhganrostami@uma.ac.ir
2- دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3- استادیار، گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران
چکیده:   (730 مشاهده)

شهرستان دیواندره، یکی از مهم‌ترین مناطق جغرافیایی و اقلیمی ایران و کردستان، که در تقسیمات ژئومورفولوژیکی بخشی از واحد کردستان شرقی و سنندج- سیرجان را تشکیل داده است. از نظر منظر طبیعی با دشت‌های مرتفع که توسط سد کوهستانی احاطه شده است. براساس مطالعات باستان‌شناسی شهرستان دیواندره و مجاورت با محوطه‌های تاریخی زیویه و تخت سلیمان و نیز وجود محوطه‌های کاوش‌شده در منطقه مذکور بی‌شک یک منطقه تاریخی با داده‌های فرهنگی خاص خود است که تاکنون به‌صورت کامل مورد پژوهش قرار نگرفته است. پژوهش حاضر به مطالعه ۵۶ استقرار عصر آهن منطقه دیواندره (بخش کرفتو) که در بررسی‌های میدانی باستان‌شناسی سال ۱۳۹۷ شناسایی شدند می‌پردازد. مهم‌ترین پرسش‌های موجود، چگونگی شکل‌گیری استقرارها و متغیرهای محیطی مؤثر در شکل‌گیری سکونتگاه‌های عصر آهن است. در این پژوهش سعی بر آن است با روش مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و به‌کارگیری مدل تحلیل جغرافیایی، تفسیر روشمند و مناسبی از نحوه توزیع محوطه‌های عصر آهن بخش کرفتو ارائه گردد. بررسی‌ها نشان داد که الگوی مکان‌گزینی محوطه‌ها در ارتباط با عوامل محیطی همچون ارتفاع، منابع آبی در شکل‌گیری و برهمکنش فرهنگی زیستگاه‌های عصر آهن مشهود است. منطقه مورد پژوهش دارای آب و هوای مناسب، تپه‌های ماهوری کم‌ارتفاع در پهنه دشت، جهت کشاورزی و تأثیرپذیری متغیرهای محیطی، وابستگی استقرارها به منابع آبی به‌صورت خطی استقرارهای دائمی و کوچرو فصلی را نشان می‌دهد. همچنین بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار در مدل تراکم کرنل بیشترین تراکم محوطه‌ها در بخش مرکزی و غربی منطقه را مشخص می‌کند.

واژه‌های کلیدی: عصر آهن، الگوی استقرار، عوامل محیطی، تراکم کرنل، شهرستان دیواندره
متن کامل [PDF 1462 kb]   (142 دریافت)    

✅ بررسی‌ها نشان داد که الگوی مکان‌گزینی محوطه‌ها در ارتباط با عوامل محیطی همچون ارتفاع، منابع آبی در شکل‌گیری و برهمکنش فرهنگی زیستگاه‌های عصر آهن مشهود است. منطقه مورد پژوهش دارای آب و هوای مناسب، تپه‌های ماهوری کم‌ارتفاع در پهنه دشت، جهت کشاورزی و تأثیرپذیری متغیرهای محیطی، وابستگی استقرارها به منابع آبی به‌صورت خطی استقرارهای دائمی و کوچرو فصلی را نشان می‌دهد. همچنین بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار در مدل تراکم کرنل بیشترین تراکم محوطه‌ها در بخش مرکزی و غربی منطقه را مشخص می‌کند.


نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: باستان شناسی و تاریخ هنر
دریافت: 1401/12/3 | پذیرش: 1402/3/23 | انتشار: 1402/4/24
فهرست منابع
1. Ahmadi, A., Khosrowzadeh, A., & Samadi Begejan, J. (2015). Analysis of settlement patterns of the Sassanid period in the plains of Dehgolan and Qorveh based on geographic information system (GIS) the second national conference of Iranian archeology.
2. Aman Allahi, H. (2015). a review of the historical, cultural and research background of Takht Suleiman's historical environment. Athar Journal, (69), 3-20.
3. Asghari, O. (2002). Topography of Divandarreh city. (Vol. 1).
4. Burney, C. A. (1973). Excavation at Haftavan Tepe. First perliminary Report II, Iran. [DOI:10.2307/4300492]
5. Contenau, G., & Ghirshman, R. (1935). Fouilles du Tépé-Giyan: près de Néhavend, 1931 et 1932. Série archéologique.
6. Darabi, H. (1998). A model for locating rural settlements. Housing and Rural Environment Quarterly, (83), 13-16.
7. Delphos, O. (1995). Geographical space, translated by Siros Sahami. Publishers Nika.
8. Dunnell, R. C. (1992). The notion site In Space, time, and archaeological landscapes. MA. [DOI:10.1007/978-1-4899-2450-6_2]
9. Fagan, B. (2010). Exordium: an introduction to archeology (principles, foundations and methods) (S. Gholam Ali, Trans.; Vol. 1). Samt.
10. Goff, C. (1985). Excavations at Baba Jan: the architecture and pottery of Level I. Iran, 23(1), 1-20. [DOI:10.2307/4299750]
11. Golalipour, H. (2007). Archaeological survey report - central part of Divandarreh city. Archive of cultural heritage, tourism and handicrafts of Kurdistan province.
12. Gopnik, H. (2005). The shape of sherds: Function and style at Godin II. Iranica antiqua, 40, 249-269. [DOI:10.2143/IA.40.0.583212]
13. Gruvand, A., Javanmardzadeh, A., Abedi, A., & Malekpour, F. (2021). Explanation of settlement and cultural patterns in the northwest of Lake Urmia in the Copper and Stone Age based on GIS analysis. Archeology Research, 7(187-204). [DOI:10.52547/jra.7.1.187]
14. Heydarian, M., Khosrowzadeh, A., Sarikhani, M., & Fathniya, A. (2013). Evaluation of the spatial-temporal patterns of the ancient sites of Sanqar and Keliai cities in GIS. Journal of Natural Geographical Research, 45(3), 6-47.
15. Jahangiri, K., & Ahmadinia, R. (2018). Report on the archaeological investigation of the works of Karftu section of Divandarreh city collection of short articles of the 17th annual report of the archeology of Iran.
16. Julai, V., Rezalu, R., & Hajizadeh, K. (2019). Analysis of the role of natural environment factors in the settlement system of ancient settlements (case example: Iron Age sites of 3 Mahabad plains). Scientific Research Quarterly of Geography and Regional Planning, 11(4), 47-71.
17. Kargar, B. (2001a). Exploration of Qalaichi Bukan hill (Monthly report of the month, Issue.
18. Kargar, B. (2001b). Exploration of Qalaichi Bukan Hill, Monthly.
19. Khazari, S., & Yousefi, M. (2015). Investigation and analysis of the quality of karst water resources in Jowar Ghar Karfto-Diwandre region of Kurdistan National Conference of the Iranian Geomorphology Association.
20. Khazri, S. (2005). Natural Geography of Mokrian Kurdistan, Zab River Basin. Naqos Publications.
21. Kleiss, W. Borhmer. (1965). Takht-i sulieman und Zendan-i suleiman. In Die Grabungen auf dem Zendan-i suleiman Archaologischer Anzeiger (pp. 716-788).
22. Lippert, A. (1976). Vorbericht der Österreichischen Ausgraben am Kordlar Tepe in Per-sisch-Aserbaidschan: Kampagne 1974. In Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien (Vol. 106, pp. 83-122).
23. Majidzadeh, Y. (2010). Excavations of the ancient Ozbeki site (Vol. 2). Department of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of Tehran Province.
24. Mohajerinezhad, A. (2014). Melamcheh Cemetery, Kurdistan. In M. Masoumeh (Ed.), Exhibition catalog of a selection of the findings of archaeological researches in Iran, 2012 (pp. 35-38). Research Institute of Archeology.
25. Mohammadi, S., Rostami, S., Taleshi, M., & Soltani Moghadas, R. (2016). The Role of Natural Factors in Instability of Rural Settlements in Mountainous and Foothill Areas of Zagros (Case Study: Villages of Marivan and Sarvabad Counties). Geography and Development, 14(43), 133-158.
26. Molazadeh, K. (2014). Archeology of Madh. Publications Samt.
27. Mollazadeh, K. (2008). The Pottery from the Mannean Site of Qalaichi, Bukan (nWIran). In Iranica antiqua (Vol. 43, pp. 107-125). [DOI:10.2143/IA.43.0.2024044]
28. Motamedi, N. (1997a). Ziviyeh. In abstract of articles of the second Iranian archeology meeting (pp. 108-110).
29. Motamedi, N. (1997b). Ziviyeh, 1997 excavations, Architecture and Description of Pottery. In (pp. 143-170).
30. Motarjem, A., & Almasi, T. (2013). Studying the Cultural Changes of the Kangavar Plain from the Copper and Stone Age to the End of the Bronze Age Based on Settlement Models. Iranian Journal of Archaeological Research, 3(5), 51-62.
31. Mousavi Kouhpar, S. M., Heydarian, M., Aghayari Hir, M., Vahdatinasab, H., Khatib Shahidi, H., & Naistani, J. (2011). The Analysis of the Role of Natural Factors in Spatial Distribution of Archaeological Sites, in Mazandaran Province. Physical Geography Research Quarterly, 43(75).
32. Muscarella, O. W. (1974). The Iron Age at Dinkha Tepe, Iran. Metropolitan Museum Journal, 9, 35-90. [DOI:10.2307/1512656]
33. Nouri, N. (2008). Investigation and identification of craft sector in Divandarreh city. Cultural Heritage Organization of Kurdistan Province.
34. Purkarimi, P., Hajizadeh, K., Rezaloo, R., & Afkhami, B. (2020). An Analysis of the Role of Natural Factors in the Spatial Distribution of Castle Settlements in Ardabil Province Using GIS and AHP. Journal of Archaeological Studies, 12(1), 19-40.
35. Rajabioun, Z., Bahnia, A., & Saed Mochashi, A. (2019). Investigation and analysis of settlement patterns of Parthian sites in Qorve city. Archaeological studies of Parse, 4(11), 91-113. [DOI:10.30699/PJAS.4.11.91]
36. Rezvani, H., & Roustaei, K. (2007). A Preliminary report 2 season of Excavation at Kultarike cemetery, Kurdistan, Iran. [DOI:10.2143/IA.42.0.2017874]
37. Rostami, M., Javanmardzadeh, A., Saed Mucheshi, A., Eliyasvand, I., & Behnia, A. (2022). Investigating settlement patterns of Iron Age sites in Bijar city, Kurdistan province. Archaeological Research of Iran.
38. Rostami, M., Javanmardzadeh, A., Saed Mucheshi, A., & Hedari, R. (2022). Predictive modeling of Iron Age sites: a case study of Eastern Kurdistan region, Iran. Parseh journal of Archaeological studies.
39. Rostami, M., Javanmard Zadeh, A., Saed Mochshi, A., Heidari, R., & Eliyasvand, M. I. (2022). Analyzing the Iron Age sites in Bijar city using archaeological prediction modeling and logistic regression: appraisal, processing, and performance of the model. Journal of Research on Archaeometry. 8(2):129-145.
40. Mucheshi, A. S., Niknami, K., Karimi, Z., Azizi, E., & Behnia, A. (2012). The Settlement Patterns of Middle Chalcolithic Sites in the Talvar River Basin, Dehgolan and Ghorveh Counties, Kurdestan Province, Iran. Payām-e Bāstānshenās, 8(16), 17-34.
41. Seibert, J. D. (2006). Introduction, in: E.C. Robertson, J.D. Seibert, D.C. Fernandez, and.M.U. Zender. In space and spatial analysis in archaeology. University of Calgary Press, xiii. [DOI:10.2307/j.ctv6gqr9h.5]
42. Sharifi, F., & Zarei, M. E. (2021). Human interaction and environment in the Islamic period of the Qorwa plain, northwest of the Sanandaj-Sirjan area. Journal of Archaeological Studies, 13(3), 117-140.
43. Tarkhani, M. B. N., & Badrifer, M. (2010). Survey of the historical cave of Karfoto from the perspective of geotourism. Lahijan Department of Earth and Resources Research Quarterly, 1(3), 19-28.
44. Touhidi, F. (2008). Report of the Salvation Exploration of Sanandaj Zagros Cemetery.
45. Von Dervasten, H., & Naumann, R. (2003). Takht Suleiman, translated by Faramarz Najd Samii. Cultural Heritage Organization.
46. Willey, G. R. (1953). Prehistoric settlement patterns in the Virú; Valley. Bureau of American Ethnology Bulletin.
47. Zeynali, S., Hosseinali, F., Sadeghi Niaraki, A., Kazemi Beydokhti, M., & Effati, M. (2015). Spatial Analysis of Accidents at the Suburban Intersections Using Kernel Density Estimation and Spatial Autocorrelation Methods. Engineering Journal of Geospatial Information Technology, 3(2), 21-42. [DOI:10.29252/jgit.3.2.21]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.